ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
|
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ
Συμπεράσματα και Προτάσεις
Επιστημονικών Συναντήσεων Συνεργασίας των Κοινωνικών Λειτουργών των Ομάδων Παιδικής Προστασίας των Δήμων (Αττικής και Θεσσαλονίκης) σχετικά με το
«Συντονισμό Δράσεων & Υπηρεσιών Παιδικής Προστασίας»
Διοργάνωση:
* Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Αντιμετώπισης της Θυματοποίησης
και της Εγκληματικότητας Ανηλίκων (Κ.Ε.Σ.Α.Θ.Ε.Α.)
* Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α.)
με τη Συνεργασία:
* του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού και
* του Συνηγόρου του Πολίτη, Κύκλος Δικαιωμάτων του Παιδιού
Υπό την Αιγίδα:
* του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων
* του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης
Δεκέμβριος, 2011
Εισαγωγή
Το Κεντρικό Συμβούλιο για την Αντιμετώπιση της Θυματοποίησης και Εγκληματικότητας των Ανηλίκων (Κ.Ε.Σ.Α.Θ.Ε.Α.) και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α.) διοργάνωσαν κύκλο επιστημονικών συναντήσεων συνεργασίας των κοινωνικών λειτουργών των Δήμων, μελών των Ομάδων Προστασίας Ανηλίκων (Ο.Π.Α.). Η πρώτη συνάντηση πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις 17 & 18 Οκτωβρίου 2011, όπου συμμετείχαν τριάντα (30) κοινωνικοί λειτουργοί, μέλη των Ο.Π.Α. της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και στη συνέχεια η δεύτερη στην Αθήνα, στις 28 και 29 Νοεμβρίου 2011, όπου συμμετείχαν εξήντα οκτώ (68) κοινωνικοί λειτουργοί, μέλη των Ο.Π.Α. της Περιφέρεις Αττικής.
Ο κύκλος αυτών των επιστημονικών συναντήσεων διοργανώθηκε στο πλαίσιο του άρθρου 8, του Ν. 3961/2011 (ΦΕΚ97/τ.Α΄/29-04-11) που αναφέρεται στη λειτουργία της Εθνικής Γραμμής Παιδικής Προστασίας «1107», στη σύσταση των Ομάδων Προστασίας Ανηλίκων (Ο.Π.Α.) των Δήμων και στην τήρηση Εθνικού Μητρώου Παιδικής Προστασίας και της Κοινής Υπουργικής Απόφασης Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με αριθ. οικ.49540/04-05-2011- (ΦΕΚ877/τ.Β΄/17-05-11) σχετικά με τον «Συντονισμό Δράσεων και Υπηρεσιών Παιδικής Προστασίας.
Στις συναντήσεις αυτές προσκλήθηκαν και συμμετείχαν οι Εισαγγελείς Ανηλίκων των Περιφερειών, εκπρόσωποι του Τμήματος Ανηλίκων της Γενικής Ασφάλειας, εκπρόσωποι των Εταιρειών Προστασίας Ανηλίκων, ενώ συμμετείχαν εκπρόσωποι του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού και ο Συνήγορος του Πολίτη, Κύκλος Δικαιωμάτων του Παιδιού που παρέχουν ενεργή στήριξη στην προσπάθεια συντονισμού των Υπηρεσιών Παιδικής Προστασίας.
Κατά την διάρκεια των ανωτέρω συναντήσεων συζητήθηκαν με τη συνεργασία διακεκριμένων επιστημόνων και εκπροσώπων οργανισμών και θεσμικών οργάνων, θέματα σχετικά με τις σύγχρονες επιστημονικές τάσεις και οι πρόσφατες θεσμικές αλλαγές στην Παιδική Προστασία. Αναλύθηκε η πραγματικότητα σε οργανωτικό και λειτουργικό επίπεδο των Υπηρεσιών Παιδικής Προστασίας της χώρας μας, επισημάνθηκαν οι προβληματισμοί και καταγράφηκαν οι προτάσεις των στελεχών των Ομάδων Παιδικής Προστασίας των Δήμων για τις άμεσες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ανάγκες βελτίωσης της ανταποκρισιμότητας, της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας και προστασίας που παρέχονται στους ανηλίκους σε κίνδυνο στη χώρα μας.
Συμπεράσματα και προτάσεις
Επιστημονικών Συναντήσεων Συνεργασίας για το
Συντονισμό των Δράσεων και Υπηρεσιών Παιδικής Προστασίας
Οι συμμετέχοντες Κοινωνικοί Λειτουργοί, μέλη των Ομάδων Παιδικής Προστασίας (Ο.Π.Α.) των Δήμων και οι εκπρόσωποι των άλλων φορέων Παιδικής Προστασίας αναφέρθηκαν στα θεσμικά, επιστημονικά, δεοντολογικά, και λειτουργικά προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν καθημερινά στην άσκηση του έργου τους.
Συνοπτικά παρουσιάζονται τα κυριότερα σημεία των κοινών επισημάνσεων και οι αντίστοιχες προτάσεις:
1. Έλλειψη προσωπικού:
Κοινή επισήμανση των συμμετεχόντων αποτέλεσε η διαπίστωση ότι υφίσταται τρομακτική υποστελέχωση των Κοινωνικών Υπηρεσιών των Δήμων και κυρίως των Υπηρεσιών που απευθύνονται στην οικογένεια και τα παιδιά. Διαπιστώθηκε ότι σημαντικός αριθμός Δήμων δεν διαθέτουν κανένα κοινωνικό λειτουργό στις Υπηρεσίες τους, παρόλο το πλήθος των αρμοδιοτήτων κοινωνικής πρόνοιας που εκχωρήθηκαν στους Δήμους, με το Νόμο του «Καλλικράτη». Επιπλέον, ακόμη και σε Δήμους που υπηρετεί ελάχιστος αριθμός κοινωνικών λειτουργών είναι διασπαρμένος σε διαφορετικά ΝΠΔΔ και δράσεις του Δήμου που απευθύνονται κυρίως στους ηλικιωμένους. Σε ελάχιστους Δήμους υφίστανται Κοινωνικές Υπηρεσίες για παιδιά και την οικογένεια.
Κατόπιν αυτών, παρόλο που οι συμμετέχοντες εκτιμούν την απόλυτη αναγκαιότητα της σύστασης των Ομάδων Παιδικής Προστασίας (Ο.Π.Α.) από τους κοινωνικούς λειτουργούς του Δήμου, δεδομένης της προτεραιότητας στα παιδιά και κυρίως αυτά που βρίσκονται σε κίνδυνο, αυτό καθίσταται πρακτικά αδύνατο με τις υφιστάμενες συνθήκες στελέχωσης, οργάνωσης και λειτουργίας των Κοινωνικών Υπηρεσιών των περισσοτέρων Δήμων της χώρας μας. Η κατάσταση αυτή καθιστά πολύ δύσκολο το έργο των ελάχιστων κοινωνικών λειτουργών που αδυνατούν να ανταποκριθούν στο έργο της πρόληψης, συμβουλευτικής, έγκαιρης παρέμβασης και στήριξης των παιδιών και της οικογένειας. Ακόμη, λόγω των συνθηκών που αναφέρονται παραπάνω, αδυνατούν να ανταποκριθούν έγκαιρα και ποιοτικά στις επείγουσες εισαγγελικές παραγγελίες για τη διερεύνηση των συνθηκών διαβίωσης και των ερευνών καταγγελιών για παιδιά σε κίνδυνο, όπως αδυνατούν να ανταποκριθούν σε αρκετές περιπτώσεις στη συγκέντρωση στοιχείων για την προκαταρκτική διερεύνηση αντίστοιχων καταγγελιών από τη Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας. Αυτή η κατάσταση επιδεινώνεται όταν τους ζητούν να καλύψουν αντίστοιχες ανάγκες για όμορους Δήμους που δεν διαθέτουν κοινωνικούς λειτουργούς.
Προτάθηκε η λήψη των κατάλληλων μέτρων για την άμεση στελέχωση όλων των Δήμων της χώρας με κοινωνικούς λειτουργούς, με προτεραιότητα αυτών που δεν διαθέτουν κοινωνικούς λειτουργούς, για τη οργάνωση των Ομάδων Προστασίας Ανηλίκων (Ο.Π.Α.) και των Υπηρεσιών Παιδικής Προστασίας του Δήμου. Ως πλέον ενδεδειγμένη διαδικασία για την επείγουσα στελέχωση των Δήμων με κοινωνικούς λειτουργούς προτάθηκε η έγκριση πρόσληψης επικουρικών κοινωνικών λειτουργών. Ταυτόχρονα, το ταχύτερο δυνατό, η κατ’ εξαίρεση έγκριση τακτικής πρόληψης κοινωνικών λειτουργών για τις Υπηρεσίες Παιδικής Προστασίας των Δήμων και μετακίνησης των κοινωνικών λειτουργούν από τις Περιφέρειες στους Δήμους εφόσον δεν ασκούν αρμοδιότητες κοινωνικής πρόνοιας.
2. Θεσμικό πλαίσιο:
Επισημάνθηκε πλήθος οργανωτικών και λειτουργικών ελλείψεων που καθιστούν δύσκολο έως αδύνατο το έργο των κοινωνικών λειτουργών των Δήμων και κυρίως των μελών των Ομάδων Προστασίας Ανηλίκων (Ο.Π.Α.). Συνήθως η προϊσταμένη αρχή των κοινωνικών λειτουργών ασκείται άμεσα από αιρετούς που δεν τηρούν τις διαδικασίες υπηρεσιακής δεοντολογίας, της επιστημονικότητας και του απορρήτου των προσωπικών δεδομένων και της επαγγελματικής δεοντολογίας των στελεχών. Η διάρθρωση των Κοινωνικών Υπηρεσιών είναι ελλιπής και πολλές φορές ασαφής και δεν προβλέπονται υπηρεσιακά αρμόδια όργανα που να διαφυλάττουν όλα τα ανωτέρω και σε αρκετές περιπτώσεις επιβάλλονται πρακτικές αλλότριων συμφερόντων και πελατειακών σχέσεων. Οι κοινωνικοί λειτουργοί αντιμετωπίζουν προβλήματα διασφάλισης του επαγγελματικού απορρήτου, των τηρουμένων στοιχείων και της ασφαλούς διακίνησης των σχετικών κοινωνικών εκθέσεων προς τις αρμόδιες εισαγγελικές αρχές και άλλες εξουσιοδοτημένες σχετικά Κοινωνικές Υπηρεσίες. Σε αρκετές περιπτώσεις δεν τους διατίθενται τα απόλυτα απαραίτητα μέσα για να ασκήσουν με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα το έργο τους (χώροι συνεντεύξεων, ασφαλείς τηλεφωνικές γραμμές, εμπιστευτικό πρωτόκολλο, ασφαλές φαξ, χώροι ασφαλούς αρχειοθέτησης, κ.ά.). Σχεδόν ανύπαρκτη καταγράφεται η παροχή νομικής στήριξης στους κοινωνικούς λειτουργούς για την άσκηση του έργου τους, με αποτέλεσμα επισφαλείς συνθήκες προσωπικής προστασίας από πιθανές επιθέσεις και εχθρικές συμπεριφορές ζευγαριών και γονέων.
Προτάθηκε η νομοθετική θέσπιση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου άσκησης του έργου των κοινωνικών λειτουργών των Δήμων και κυρίως αυτών που στελεχώνουν τις Ομάδες Προστασίας Ανηλίκων (Ο.Π.Α.) και τις Υπηρεσίες Παιδιού και Οικογένειας με τη δημιουργία αντίστοιχου Τμήματος Παιδικής Προστασίας σε όλους τους Δήμους της χώρας. Για το λόγο αυτό, προτείνεται η άμεση σύσταση Επιστημονικής Επιτροπής στο Υπουργείο Εσωτερικών, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των συναρμόδιων Υπουργείων Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, εκπροσώπων των Ο.Τ.Α., των θεσμικών, συλλογικών και κοινωνικών οργάνων Προστασίας Ανηλίκων, ειδικών επιστημόνων και επαγγελματιών, προκειμένου να εκπονηθεί και να θεσμοθετηθεί ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας των Πρωτοβάθμιων Υπηρεσιών Παιδικής Προστασίας (στους Δήμους) και στη χώρα μας. Για την άμεση αντιμετώπιση των προβλημάτων λειτουργικότητας και διασφάλισης της δεοντολογίας των κοινωνικών λειτουργών των μελών των Ομάδων Προστασίας Ανηλίκων (Ο.Π.Α.) προτάθηκε η αποστολή σχετικής εγκυκλίου του Υπουργείου Εσωτερικών προς τους Ο.Τ.Α. για την παροχή των αναγκαίων μέσων για την άσκηση του θεσμοθετημένου έργου τους και η υποχρέωση έκδοσης επαγγελματικής ταυτότητας από κάθε Δήμο για τα μέλη της Ο.Π.Α..
3. Έλλειψη εθνικού συντονιστικού φορέα:
Επισημάνθηκε ότι οι Κοινωνικές Υπηρεσίες και οι Ομάδες Προστασίας Ανηλίκων (Ο.Π.Α.) των Δήμων αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα συντονισμού και συνεργασίας με τις Μονάδες προστατευμένης φιλοξενίας παιδιών και υλοποίησης προγραμμάτων κοινωνικής φροντίδας (αναδοχή) και αποκατάστασης (υιοθεσία), με αποτέλεσμα καθυστέρηση της προστασίας των παιδιών σε κίνδυνο και γραφειοκρατική επιβάρυνση από την αλληλογραφία υποβολής αιτημάτων εισαγωγής ή ένταξης στα προγράμματα αυτά. Ενδεικτικά, καταγράφηκαν αναφορές για μακροχρόνια παραμονή σε νοσηλευτικά κέντρα, ή σε οικογένειες, ή συνθήκες που προκαλούν βλάβη στα παιδιά. Επίσης, αναφέρθηκε η καθυστέρηση ανάπτυξης του θεσμού της αναδοχής ανηλίκων σε όλη τη χώρα και η συρρίκνωση περίπου 400 θέσεων προστατευμένης φιλοξενίας στις κρατικές Μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας Παιδιών την τελευταία δεκαετία, χωρίς να έχουν αντικατασταθεί από αντίστοιχες εναλλακτικές μορφές παιδικής προστασίας. Ταυτόχρονα αναφέρθηκε η συνεχής αυξητική τάση προγραμμάτων προστατευμένης φιλοξενίας παιδιών από εθελοντικές οργανώσεις. Η παραπάνω κατάσταση καθιστά επιτακτική την ανάγκη για τη λειτουργία ενιαίου μηχανισμού συντονισμού, διαχείρισης και διαρκούς παρακολούθησης της ζήτησης υπηρεσιών παιδικής προστασίας και προστατευμένης φιλοξενίας, φροντίδας και αποκατάστασης παιδιών σε κίνδυνο.
Προτάθηκε η θεσμοθέτηση ενιαίου μηχανισμού συντονισμού, διαχείρισης και διαρκούς παρακολούθησης της ζήτησης υπηρεσιών παιδικής προστασίας, όπου όλοι οι φορείς παιδικής προστασίας θα έχουν άμεση οριζόντια συνεργασία (θα απευθύνουν ηλεκτρονικά τα αιτήματά τους για υπηρεσίες φιλοξενίας ή ένταξης σε προγράμματα κοινωνικής φροντίδας παιδιών σε κίνδυνο και οι αντίστοιχοι φορείς θα ενημερώνουν το σύστημα για τη διαθεσιμότητα εξυπηρέτησης των αιτημάτων).
4. Επιστημονική και εκπαιδευτική στήριξη:
Επισημάνθηκε ότι υφίσταται επιτακτική ανάγκη ενιαίας προτυποποιήσεις των απαραίτητων διαδικασιών και των επιστημονικών εργαλείων για την άσκηση του έργου των Ομάδων Παιδικής Προστασίας (Ο.Π.Α.). Κυρίως επισημάνθηκε η αναγκαιότητα ενιαίων επιστημονικών πρωτοκόλλων για τις διαδικασίες παρέμβασης και η εκπόνηση και παραμετροποίηση των αναγκαίων εργαλείων στην παιδική προστασία. Ταυτόχρονα, επισημάνθηκε η αναγκαιότητα διαρκούς ενημέρωσης και εκπαίδευσης τους στις σύγχρονες κλινικές και κοινωνικές τάσεις για την παιδική προστασία.
Προτάθηκε η χρηματοδότηση από το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης προγραμμάτων διαρκούς ενημέρωσης και εκπαίδευσης των μελών των Ομάδων Παιδικής Προστασίας (Ο.Π.Α.) και ένταξης τους σε αντίστοιχα προγράμματα άλλων αρμόδιων φορέων (Συνήγορος του Παιδιού, Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, ΚΕΔΕ, κ.ά.). Επίσης, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους το Κεντρικό Συμβούλιο για την Αντιμετώπιση της Θυματοποίησης και Εγκληματικότητας των Ανηλίκων (Κ.Ε.Σ.Α.Θ.Ε.Α.) και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α.) στο πλαίσιο της Κοινής Υπουργικής Απόφασης Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με αριθ. οικ.49540/04-05-2011- (ΦΕΚ877/τ.Β΄/17-05-11) σχετικά με τον «Συντονισμό Δράσεων και Υπηρεσιών Παιδικής Προστασίας να διοργανώσουν αντίστοιχα προγράμματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου